زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

فلسفه خلقت انسان





یکی از سوال‌های مهم بشر چرایی خلقت اوست. اینکه هدف از خلقت بشر چیست، سوالی است که ادیان و مذاهب مختلف در جواب آن به نظریه‌پردازی‌های گوناگون پرداخته‌اند. در این مقاله به بررسی دیدگاه اسلامی در این زمینه می‌پردازیم.


۱ - عبادت کردن خدا



در آیات و روایات عبادت، فلسفه خلقت انسان معرفی شده است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.

۱.۱ - بیان قرآن


خداوند کریم در جای جای قرآن مجید به این پرسش اساسی و مهم بشر پاسخ داده است که چرا خداوند انسان را آفرید؛ از جمله می‌فرماید:
«وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْاِنْسَ اِلَّا لِیَعْبُدُونِ؛ من جنّ و انس را نیافریدم جز برای اینکه عبادتم کنند (و از این راه تکامل یابند و به من نزدیک شوند).»
حرف «لام» در کلمه «لیعبدون» لام غرض است؛ یعنی تنها فلسفه خلقت جن و انس و غرض از خلقت آن‌ها این است که خداوند را با اختیار و نه اجبار، عبادت کنند تا به تکامل و سعادت ابدی نائل شوند.
در نتیجه، عبادت و فرمان‌برداری از دستورات خداوند و در نتیجه رسیدن به اعلی درجه کمال، هدف اصلی خلقت جن و انس است و خداوند برای رسیدن بشر به این هدف مهم، تمام وسائل و ابراز مورد نیازش را نیز فراهم کرده است. از طرف در وجود آن‌ها عقل یا همان پیامبر درونی را نهاده است که در هر لحظه و هر آن در اختیار انسان است و می‌تواند با استفاده از آن از مهلکه نجات یافته و به هدف مقدسش برسد، و از طرف دیگر در طول تاریخ بیش از صد هزار پیامبر را همراه با کتاب‌های الهی فرستاده است تا انسان‌ها را برای رسیدن به این هدف یاری دهند و آن‌ها نیز به بهترین وجه وظیفه خود را انجام داده‌اند، حال اگر انسان با وجود این همه وسائل، ابزار، راهنما و... نتواند به هدف اصلی‌اش برسد و به جای رفتن به کعبه اعرابی راهی ترکستان شود، تقصیر خود او است و نقص غرص پیش نخواهد آمد.

۱.۲ - روایات صدوق


مرحوم شیخ صدوق (رضوان‌الله‌تعالی‌علیه) در کتاب شریف علل الشرائع می‌نویسد:
«عَنْ اَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَاَلْتُ اَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْاِنْسَ اِلَّا لِیَعْبُدُونِ قَالَ خَلَقَهُمْ لِیَاْمُرَهُمْ بِالْعِبَادَة؛ از ابوبصیر نقل شده که وی گفت: راجع به فرموده حقّ تعالی «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْاِنْسَ اِلَّا لِیَعْبُدُونِ» از امام صادق (علیه‌السّلام) پرسیدم: حضرت فرمودند: مقصود این است که: حقّ تعالی جنّ و انس را آفرید تا ایشان را به عبادت امر فرماید.»
و در روایت دیگری نقل می‌کند:
«عن جمیل بن دراج، قال: قلت لابی عبدالله (علیه‌السّلام): جعلت فداک، ما معنی قول الله عز و جل: وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْاِنْسَ اِلَّا لِیَعْبُدُونِ؟ فقال: خلقهم للعبادة؛ جمیل بن درّاج نقل شده است که وی گفت: به امام صادق (علیه‌السّلام) عرضه داشتم: فدایت شوم: معنای وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْاِنْسَ الخ چیست؟ حضرت فرمودند: خداوند متعال جنّ و انس را فقط برای عبادت آفریده.»
و همچنین می‌نویسد:
«عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه‌السّلام) قَالَ سَاَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْاِنْسَ اِلَّا لِیَعْبُدُونِ قَالَ خَلَقَهُمْ لِلْعِبَادَةِ قُلْتُ خَاصَّةً اَمْ عَامَّةً قَالَ لَا بَلْ عَامَّة؛ از جمیل بن درّاج نقل شده است که وی گفت: از حضرت امام صادق (علیه‌السّلام) راجع به معنای فرموده حقّ تعالی «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْاِنْسَ اِلَّا لِیَعْبُدُونِ» سؤال کردم. حضرت فرمودند: مقصود این است که خداوند جنّ و انس را برای عبادت آفریده. عرضه داشتم: گروه خاصی را یا عموم مردم را؟ فرمودند: خیر، بلکه عموم را به منظور عبادت خود آفریده است‌.»
برای تحقیق بیشتر در این باره، به تفسیر المیزان تالیف علامه طباطبائی (رحمت‌الله‌علیه)، ذیل همین آیه مراجعه فرمایید.

۲ - پانویس


 
۱. ذاریات/سوره۵۱، آیه۵۶.    
۲. صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، ج‌۱، ص۱۳.    
۳. صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، ج‌۱، ص۱۳ و ۱۴.    
۴. صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، ج‌۱، ص۱۴.    
۵. طباطبائی، سیدمحمدحسین، المیزان، ج۱۸، ص۳۸۶.    


۳ - منبع



موسسه ولیعصر، برگرفته از مقاله «چرا خداوند انسان را آفرید؟»    


رده‌های این صفحه : آفرینش انسان | عبادت | مباحث کلامی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.